Artık çoğu telefon ve laptop gibi elektronik cihazlarda yeni nesil Lityum Iyon (Li-Ion) piller kullanılıyor. Peki bu pillere sahip telefon, tablet ve laptop cihazlarını nasıl şarj etmeli ve kullanmalıyız. Bu yazımızda telefon şarj ve piller konusunda dikkat etmeniz ve bilmeniz gereken bazı noktalardan bahsedeceğiz.
İlk olarak telefon, tableti laptop veya şarj ederek kullandığınız cihazın hangi pile sahip olduğunu öğrenin. “Li-Ion” gibi yazılı ibareler pil üzerinde, kullanım kitapçıklarında veya kullanım kılavuzlarında yer alır. Son zamanlarda üretilen laptop, tablet ve telefonların çoğu bu teknoloji pili kullanmaktadır. Pilin veya cihazın üzerinde “Li-ion” yazısını görmelisiniz.
Li-Ion Pillerin Kullanımında Dikkat Etmeniz Gereken Bazı Noktalar
* Lityum İyon pilin yanı sıra Lityum Polimer pil çeşidi de elektronik cihazlarda kullanılmakta. Her iki pil çeşidi için de geçerli olan iki kuralı da hemen yazalım.
Birincisi, cihazın şarjı dolarken %100 olarak dolduktan sonra şarjda kalması pil için bir tehlike oluşturmaz. Çünkü pil yüzde yüz olduktan sonra otomatik olarak şarj işlemi durur ve voltaj kesilinceye kadar bu şekilde devam eder.
İkinci kural ise bu pillerin tamamen deşarj edilmesi, yani yüzde sıfır kalana kadar bitirilmesi pile kesinlikle zarar verir. Bu yüzden cihazın şarjı %5’ten aşağı indiğinde şarja takılmalı, eğer şarja takma imkanı yoksa %2-3 civarı kaldığında telefonu şarj bulana kadar manuel olarak kapatmalısınız.
* Her lityum pil üretiminden itibaren ömür kaybetmeye başlar ve şarj/deşarj işlem sayısının bir limiti mutlaka vardır. Yani o pili tam verimle genellikle ortalama 1-3 sene arasında kullanabilirsiniz.
* Pili şarj ederken kullandığınız voltaj ne kadar yüksek olursa pilin ömrü o kadar az olur. Bu bilgiyi de şu şekilde değerlendirebilirsiniz. Eğer telefonun veya şarj aletinin hızlı şarj özelliği varsa ve siz bu özelliği kapatıp açabiliyorsanız bu özelliği de dikkatli kullanmalısınız. Hızlı şarj özelliğine ihtiyacınız olmadığı durumlarda normal şarj kullanarak pil ömrünü uzatabilirsiniz. Hızlı şarj özelliği yeni bazı telefon veya laptop bilgisayarda kapatılıp açılabiliyor. Bu ayarı bulmalısınız.
* 30 Santigrat derece üzerindeki sıcaklıklar tablet, bilgisayar veya telefon şarj işlemini ve cihazın pilini olumsuz yönde etkiler ve pile zarar verir. Telefonu ve şarj işlemi yaparken şarj aletini direkt güneş ışığından koruyun ve çok sıcak ortamlardan uzak tutmaya çalışın. (Örneğin telefonu veya tabletinizi, ya da bilgisayar veya fotoğraf makinenizi yazın güneş altındaki arabanın içinde bırakmayın)
Laptop Bilgisayarın Sürekli Şarjda Kalması Zararlı mı?
Peki laptop bilgisayarınızı sürekli şarjda tutarak kullanmanız zararlı mıdır? Aslında genel kanıya göre evet. Ama markadan markaya bu konuda değişik tavsiyeler mevcut. Örneğin Acer şarja takılı laptop cihazın pilinin çıkarılmasını öneriyor. HP ise en fazla iki hafta olarak kesintisiz şarjda kaldıktan sonra şarjdan çıkarılması gerektiğini söylüyor. Dell ise cihazın şarjda istediğiniz kadar kalabileceğini belirtiyor. Ama zaten günümüzde artık çoğu laptop cihazın pili yerleşik pil olarak geliyor ve çıkarılamıyor. Lenovo cihazlarda ise şarda devamlı kalabileceği fakat eğer devamlı şarjda kullanılacaksa bilgisayarda mevcut olan ayar ile şarjın en fazla %60’a kadar dolması ayarının seçilmesi öneriliyor.
Fakat Apple ilk çıkardığı laptoplar için sürekli şarjda kullanımda bilgisayarın pilinin çıkartılmasını öneriyordu. Sonrasında ise artık sürekli şarjda kalabileceğini belirtiyor. Tabi buna ek olarak da laptop bilgisayarların taşınabilmesi için üretildiğinden evinizde veya ofisinizde şarjda kullandıktan sonra trene bindiğinizde veya kafede kullandığınızda da şarjı tüketmenizi öneriyor.
Sonuç olarak dizüstü bilgisayarınızı sürekli şarjda kullanmak kısa vadede pile zarar vermese de ortalama bir yıl sonrasında pil performansında önemli bir düşüşe sebep olacaktır. Aynı şekilde sürekli şarj edip pili bitirmek de şarj/deşarj sayısını hızla azaltacağından pil ömründe düşüşe sebep olur.
Peki ya Telefonun Sürekli Şarjda Kalması Zararlı mı?
Laptop başlığında yazdığımız durumların çoğu aslında telefon ve tabletler için de geçerli. Çünkü kontrol ettiğiniz üzere her ikisi de Lityum pil kullanıyor. Telefonlarda tek fark olarak yapamadığınız işlem ise telefon şarj halindeyken pilini çıkardığınızda cihazın çalışmaya devam etmemesi. Bu yüzden böyle bir şansınız yok.
Telefon ve tabletler tamamen şarj olduktan sonra şarja takılı olarak bıraktığınızda pil açısından bir sorun olmaz. Tabi elektrik prizi, şarj adaptörü ve şarj kablosu sağlığı açısından da durumu gözlemlemek ve tehlikeleri değerlendirmek gerekir.
Sonuç
Telefon, tablet ve notebook cihazlarınızda eğer Li-Ion pil varsa istediğiniz zaman şarja takabilir veya istediğiniz zaman şarjdan çıkarabilirsiniz. Bu noktada dikkat etmeniz gereken ise hiçbir zaman cihazın şarjını yüzde sıfıra kadar bitirmeyin.
Lityum pillerin şarj/deşarj ömrü vardır. Ortalama 500-1000 şarjdan sonra eski verimleri ile çalışmaları mümkün değildir.
Şarj aletinin ve şarj kablosunun cihazla gelen orijinal şarj aleti olması çok önemlidir. Bu mümkün değilse yine aynı marka ve aynı şarj değerlerinde veya kaliteli bir marka ile aynı değerlerde şarj aleti tercih edilmelidir. Yan sanayi ve ucuz şarj aletleri ve kabloları hem şarj işlemini, hem pil ömrünü hem de çevre güvenliğini kötü yönde etkiler.
Hızlı şarj özelliğini kapatmak mümkünse ihtiyaç olmayan durumlarda hızlı şarj olmadan şarj işlemi yapılmalıdır. Bu pil ömrünü yarı yarıya etkiler. Örneğin sürekli hızlı şarj ile şarj ettiğiniz bir cihazı 1 yıl kullanabilecekken hızlı şarj olmadan şarj ettiğiniz cihazı 2 yıl kullanabilirsiniz. Bu süreler sonunda pil performansı düşmeye başlayacaktır.
Cihaza takılı veya cihazdan çıkartılmış olarak uzun süre kullanılmayacak olan lityum piller için de önemli olan noktalar var. Eğer bir pili uzun süre kullanmayacaksanız mutlaka sadece %50-%60 civarında şarj ederek bırakın. Hiçbir zaman yüzde yüz tam dolu veya tamamen boşaltılmış pilleri uzun süre rafa kaldırmayın. Her iki durumda da pil büyük ölçüde zarar görecektir. (Yani sandığınızın aksine pili %100 olarak şarj edip muhafaza etmek pile yarardan çok zarar veriyor) Lityum pillerin ömürleri açısından en sevdikleri şarj seviyesi %50-%70 civarıdır.
Siz de aşağıda piller, şarj işlemleri veya cihazlarınız ile ilgili yorum ve sorularınızı yazarak bu sayfaya katkıda bulunabilirsiniz.